0
Izložba povodom obeležavanja 80 godina od ustaškog masakra nad Srbima u Prebilovcima biće otvorena sutra u Narodnom muzeju i trajaće do 8. avgusta, saopšteno je danas iz Muzeja žrtava genocida.
Postavka se realizuje na osnovu nedavno potpisanog Protokola o saradnji ove dve institucije, a otvoriće je direktorka Narodnog muzeja Bojana Borić Brešković i v.d. direktora Muzeja žrtava genocida Dejan Ristić.
Izložbu čini stolica prebilovačke učiteljice Stane Arnaut koja je brutalno mučena, a koju su ustaše i ubile, kao i fotografije Prebilovaca načinjene neposredno nakon Drugog svetskog rata, kao i one nastale krajem osamdesetih i početkom devedesetih godina prethodnog veka tokom procesa ekshumacije posmrtnih ostataka žrtava iz hercegovačkih jama, njihove antropološke obrade i sahrane.
„Početak Drugog svetskog rata u Jugoslaviji i proglašenje Nezavisne Države Hrvatske 10. aprila 1941. godine za 116 srpskih domaćinstava u hercegovačkom selu Prebilovci označio je kraj mirnog života koji su ljudi vodili radeći na njivama i pašnjacima uz gusle, proslavljajući krsnu slavu Sveti Nikola i vežbajući u sokolskoj četi“, navodi viši kustos Muzeja žrtava genocida, istoričarka Jasmina Trifunović Tutunov.
Kako ona kaže, sve češći upadi ustaša u selo, oduzimanje oružja, hapšenje viđenijih domaćina i nametanje prisilne konverzije (pokatoličavanja), najavili su ratne strahote kojima će biti izloženo srpsko stanovništvo u Nezavisnoj Državi Hrvatskoj.
“Ustaše su u noći između 3. i 4. avgusta 1941. godine opkolile i srpsko selo Prebilovce… Tokom avgusta 1941. godine, Prebilovčani su ubijeni na više od 40 stratišta… Od više od 1000 predratnih stanovnika Prebilovaca, ostalo ih je 172“, kaže Trifunović Tutunov.
Posmrtni ostaci žrtava, po nalogu jugoslovenske vlasti, zabetonirani su 60-ih godina 20. veka u jamama Golubnjača u Ržanom dolu, Bivoljem brdu, Donjoj i Gornjoj Kukavuši, Golubinki kod Šurmanaca,…
Ekshumacije su organizovane tek tokom 1990. i 1991. godine.
Kosti oko 4 000 ubijenih položene su u kriptu Spomen-crkve Sabor srpskih svetitelja i Prebilovačkih mučenika u selu Prebilovci, a opelo je služio patrijarh Pavle.
“U junu 1992. godine, u oružanoj akciji “Čagalj“, hrvatske ratne jedinice u Bosni i Hercegovini i pripadnici regularne vojske Republike Hrvatske spalili su selo Prebilovce… Uništene su kuće, oskrnavljeno groblje i minirana Spomen-crkva sa posmrtnim ostacima žrtava od 1941. do 1945. godine“, navodi takođe Trifunović Tutunov.
Prebilovci danas imaju oko 60 stanovnika.
U nekadašnjoj zgradi osnovne škole “Kralj Milutin“ obnovljena je biblioteka koja nosi ime po učiteljici Arnaut, a novoizgrađeni pravoslavni Hram Vaskrsenja Hristovog osveštan je 2015. godine, u čiju je kriptu položeno 7 pronađenih kovčega sa posmrtnim ostacima Srba ubijenih u Drugom svetskom ratu.
