Arhitekta Branko Pešić – graditelj koji je ostvarivao tuđe snove

Kako je nastao prvi oblakoder u nekadašnjoj Jugoslaviji, zbog čega je bio najponosniji na objekat koji mu je blagosiljao patrijarh Pavle i u kakvim odnosima je bio sa svojim imenjakom, tadašnjim gradonačelnikom Beograda.

„Otisci graditelja“, izložba o arhitekti Branku Pešiću u UK „Parobrod“ zbog velikog interesovanja produžena je do kraja ove nedelje.
Ove godine navršava se 100 godina od njegovog rođenja i 15 od smrti.
Autobigrafski zapisi pod nazivom SEĆANJA, koje je pisao tokom poslednjih godina svog života i koje je posvetio svojoj porodici bili su inspiracija da postavimo izložbu u prvom licu, gde nas Branko kao narator vodi kroz svoje odrastanje, sazrevanje, profesionalni opus i životnu putanju tokom osam turbulentnih decenija.

Od projektanta do vizionara

Tu nas Branko upoznaje sa svojim poreklom, vodi nas kroz svoje odrastanje i razmišljanja, kroz bezbrižno detinjstvo i mladost između dva rata, upis na arhitektonski odsek Tehničkog fakulteta 1939. i početak Drugog svetskog rata. Upoznaje nas i sa ličnostima koje su prolazile kroz njegov život i uticale na njegovo formiranje, od Lize i Pjera Križanića, Ive Andrića, Milana Rakića, profesora Deroka, Zlokovića, Nestorovića, Braće Krstić i drugih.
Posle diplomiranja 1947. godine Branko se zaposlio u Direkciju za izgradnju Novog Beograda, gde radi kao projektant, potom šef gradilišta, a zatim i biroa, nakon čega se 1951. godine prelazi da radi na Građevinski fakultet, gde je bio profesor na predmetu „Zgradarstvo“ sve do penzionisanja 1986. godine. U okviru postavke nalaze se i njegovi crteži i akvareli koje je radio od najranije mladosti.

Kako je nikla Beograđanka

Drugi deo postavke posvećen je Palati „Beograd“, prvom oblakoderu u Jugoslaviji, visine više od 100 metara. To je priča o istoriji ove zgrade, od raspisivanja konkursa 1961. godine pa sve do završetka izgradnje 1974. godine.
Tokom podizanja Palate „Beograd“, gradonačelnik Beograda je bio njegov imenjak Branko Pešić. Poseban segment posvećen je susretu i saradnji dva imenjaka tokom četiri godine i pet meseci gradnje ove čuvene zgrade. Postoje brojne fotografije koje svedoče o zajedničkom radu, kao i fotografije njihovih obilazaka gradilišta i svečanog otvaranja „Beograđanke“, popularnog naziva koji je osmislio arhitekta a plasirao gradonačelnik.
Arhitekta Branko Pešić je uspešno i efikasno vodio izuzetno komplikovane građevinske projekte, kao što je nastavak gradnje Hrama Svetog Save, pedeset godina posle započetih prvobitnih radova, prema projektu Bogdana Nestorovića i Aleksandra Deroka. Za rad na Hramu nije primao platu smatrajući taj projekat svojom dužnošću i misijom. Pored stručnih poslova Pešić je za Hram aktivno prikupljao sredstva tako što je držao predavanja, otvarao izložbe i agitovao na donatore u zemlji, ali i gradovima Evrope, I Australije.Segment posvećen Hramu Svetog Save je treći deo izložbe

U svojim zapisima „Sećanja“ arhitekta Pešić pominje ponovo svog imenjaka, koga je pozvao u pomoć kada su se pojavili problemi oko izgradnje Hrama. Jedan poziv bio je dovoljan da se problemi reše i da se nastavi gradnja.
Arhitekta Branko Pešić ostvario je veliki opus i tokom nekoliko decenija realizovao je preko 100 dela. Pored njegovih prepoznatljivih građevina, tokom 30 godina, paralelno sa profesurom na Građevinskom fakultetu, projektovao je i realizovao oko 70 sajamskih izložbi i paviljona Jugoslavije u celom svetu. Takođe, projektovao je i više od 30 crkava i konaka, među kojima se ističu crkve: u Priboju na Limu, Batajnici, Zemun-polju, Bijeljini, kapela-zadužbina Velimirovića u Leliću, i crkva Svete Petke na Čukaričkoj padini u Beogradu. To je njegovo poslednje realizovano delo na koje je bio veoma ponosan jer je konačno rešenje odabrao patrijarh srpski gospodin Pavle.

Kafansko druženje dva Branka

Arhitekta Pešić se priseća i druženja kod gradonačelnika u njegovoj prizemnoj kući u Zemunu i opisuje kako zbog ulične prašine je bilo gotovo nemoguće otvarati prozore. Zbog toga mu je imenjak arhitekta ponudio i besplatno izradio projekat kuće, koju je kasnije gradonačelnik podigao u svom dvorištu, od novca koji je njegova majka zaradila prodajući na Zemunskoj pijaci divne ruže, koje je sam gajila.
A jednom je arhitekta pozvao gradonačelniku da dođe u kafanu „Šumadija“ i da se pridruži njegovom društvu. Jedne nedelje, gradonačelnik se pojavio ležerno obučen, i od tada je, prema Pešićevim rečima, naglo skočio rejting njegovom društvu, postali su zvezde u lokalnoj kafani, gde su se redovno okupljali.

Autorka teksta je direktorka UK “Parobrod” i u saradnji Marijom Andrejević i Anom Petrović koautorka ove izložbe

Bonus video: Vanja Ejdus: Vlast prikazuje moralnu izopačenost i gramzivost