0
Bio je jedan od najvažnijih komandanata snaga QUDS, jednog od pet ogranaka iranske Islamske revolucionarne garde specijalizovane za nekonvencionalno ratovanje i vojno-obaveštajne operacije. Svojevremeno glavni čuvar Teherana koji je vodio suzbijanje demonstracija, bio je jedan od najbližih saradnika ubijenog generala Kasima Sulejmanija, koji je u Iranu imao status božanstva.
Bio je jedan od najvažnijih komandanata snaga QUDS, jednog od pet ogranaka iranske Islamske revolucionarne garde specijalizovane za nekonvencionalno ratovanje i vojno-obaveštajne operacije. Svojevremeno glavni čuvar Teherana koji je vodio suzbijanje demonstracija, bio je jedan od najbližih saradnika ubijenog generala Kasima Sulejmanija, koji je u Iranu imao status božanstva.
U izraelskom vazdušnom napadu na Damask 1. aprila, u potpunosti je sravnjen iranski konzulat u naselju Meze. Poginulo je najmanje šest osoba, među njima nekoliko iranskih diplomata, ali i Mohamed Reza Zahedi, jedan od najviših komandanata snaga QUDS, korpusa Revolucionarne garde (IRGC), kako su preneli Rojtersu libanski bezbednosni izvori.
Iranska zastava visila je sa stuba ispod ruševina, dok je Izrael po svojoj uobičajenoj praksi odbio da se izjašnjava. Koliko je ovaj napad ozbiljna implikacija za region koji je već usijan, najbolje će reći Zahedijeva biografija, a u vezi sa tim je i izjava ambasadora Irana u Siriji koji je najavio „oštar odgovor Teherana“. On za napad u potpunosti krivi Izrael, kako je rekao i Iranski ministar spoljnih poslova Hosein Amir-Abdolahjan.
Ubistvo Zahedija – najveći udarac za revolucionarnu gardu od smrti Kasima Sulejmanija
Iran još uvek nije prežalio početak januara 2020. godine kada je u napadu američkih snaga dronovima u blizini aerodroma u Bagdadu ubijen Kasim Sulejmani, general Iranske nacionalne garde (IRGC) i komandant snaga QUDS, posebne divizije garde prvenstveno odgovorne za eksteritorijalne i tajne vojne operacije. Najveći deo svetske javnosti smatrao ga je desnom rukom vrhovnog vođe Irana Alija Hamneija, i drugom najmoćnijom osobom u Iranu. U Iranu su ga takvim smatrali svi.
Za Pentagon i tadašnjeg predsednika Donalda Trampa, koji je preuzeo odgovornost za ovo ubistvo u ime američke vlade, ocenjen je kao „neko ko je odgovoran za milione žrtava širom Bliskog istoka“, dok je u Iranu bio heroj. Na sahrani, koja je u periodu od 4 – 7. januara održana u više gradova u Iraku i Iranu – uključujući Bagdad, Mašhad, Teheran, Kom i njegov rodni grad Kerman, bile su nepregledne kolone ljudi. Samo u Teheranu je bilo preko milion ljudi, a glavna Azadi, dugačka šest kilometara bila je dupke puna.
Iako su odgovornost preuzeli Amerikanci, u očima javnosti u Iranu, za svaki neprijateljski akt u deo „kuhinje“ svrstavaju i Izrael.
Krajem prošle godine, u izraelskom vazdušnom napadu 25. decembra u jednom naselju u Damasku, u Siriji, ubijen je visokorangirani iranski general Sajed Razi Musavi, dugogodišnji savetnik iranske paravojne Revolucionarne garde u Siriji, koji je, kako je preneo medij Amwaj, bio „zadužen za omogućavanje ulaska iranskih snaga i oružja u Siriju, i vezu sa Hezbolahom“. Retrospektivno gledajući, bilo je ovo zatišje pred buru.
Ubistvo Zahedija, visokog iranskog vojnog oficira, koji je prethodno komandovao vazdušnim i kopnenim snagama, bacilo je so na nezaceljenu ranu Iranaca, čija javnost većinski smatra da ubistvo Kasima Sulejmanija nikada u potpunosti nije osvećeno, piše N1.
Mohamad Reza Zahedi „čuvar Teherana“
Brigadni general Zahedi je jedan od najviših komandanata Revolucionarne garde Islamske republike. Tokom iransko-iračkog rata od 1980. do 1988, služio je kao oficir srednjeg ranga, vodivši prvo grupu, zatim bataljon i na kraju 14. brigadu Imama Hoseina iz Esfahana. Izraelske snage su početkom marta 2024. godine tvrdile da su pogodile vozilo u južnom Libanu u kojem su bili pripadnici ove divizije.
Od 2005. do 2008. godine bio je komandant kopnenih snaga IRGC-a, istovremeno preuzevši vođstvo baze Tar-Alah, odgovorne za bezbednost iranske prestonice Teherana. Grubi prevod imena ove baze bio bi „Alah će se osvetiti (Huseinovom krvlju)“, što je referenca vezana za imama Huseina ibn Alija, koji je ubijen u bici kod Karbale 680. godine.
Tokom prve decenije nakon uspostavljanja Islamske Republike Iran 1979. godine, državni aparat nije posedovao nikakve namenske ili specijalizovane snage za kontrolu nereda. Ubrzo se i to promenilo, pa je baza Tar-Alah u velikoj meri bila uključena u suzbijanje iranskih studentskih protesta jula 1999. godine po nalogu Vrhovnog saveta za nacionalnu bezbednost.
Tar-Alah je stekao punu nezavisnost kao komandni centar, pa je bio odgovoran i za suzbijanje uličnih pobuna 2003. godine. U oba slučaja komandant brigade koja je suzbijala proteste bio je Zahedi.
Zbog svoje moćne pozicije u establišmentu nacionalne bezbednosti, odbrane nacionalnog vođstva Irana i obezbeđivanja nacionalnog kapitala komandanti štaba Tar-Alah, kritikovani su zbog „nezakonitog mešanja“ u politički proces tokom godina, o čemu je 2010. godine pisao iranski medij Farda. Trenutno ovu funkciju (od 2020. godine) vrši brigadni general Hosein Nedžat.
Sirija i Liban, pobeda za Hezbolah
Od 2008. godine Zahedijev fokus postaju Liban, kasnije i Sirija. Veze sa Libanom otpočinju daleke 1998. godine, kada ga je Kasim Sulejmani, tadašnji novi komandant snaga QUDS, imenovao na poziciju šefa Libanskog korpusa, odgovornog za pružanje naoružanja i tehničke ekspertize Hezbolahu, što je bila težnja za jačanjem Hezbolaha u Libanu, ali i za obnovu iransko-sirijske diplomatsko-vojne saradnje.
Zahedijev prvi mandat kao vođe Libanskog korpusa trajao je do 2002. U tom svojstvu, Zahedi je bio važan za ojačavanje sposobnosti Hezbolaha za napade na izraelske snage koje su okupirale južni Liban, kao i za planiranje Hezbolahove ofanzive proleća 2000. koja je rezultirala porazom izraelskih proksi milicija u Libanu, a koje su rezultirale povlačenjem Izraelskih odbrambenih snaga, čime je okončan sukob u Južnom Libanu u korist Hezbolaha.
Njegov prvi zvanični odlazak u Siriju vezuje se za 2008. godinu, gde je, nakon nemira i narodnih protesta protiv režima Bašara al-Asada, poslat kao komandant i čitav jedan tim pod njegovom komandom. U tom svojstvu bio je uključen u građanski rat u Siriji na strani vlade al-Asada. On je takođe upravljao isporukom velikih količina oružja iz Irana preko Sirije koja je isporučivana Hezbolahu. Te 2008. godine Kasim Sulejmani mu je po drugi put produžio mandat komandanta Libanskog korpusa, koji je trajao sve do ubistva.
Posrednički rat Izraela i Irana sve je manje pod velom tajne i sve više eskalira, a ni celokupna situacija u regionu Bliskog istoka ne ide na ruku. Deluje da nakon četiri glavne faze odnosa Izraela i Irana: ambivalentnog perioda od 1947. do 1953. godine, prijateljskog tokom ere dinastije Pahlavi od 1953. do 1979. godine, perioda pogoršanja nakon Iranske revolucije od 1979. do 1990. godine, ovaj tekući, od kraja Zalivskog rata, još uvek nije ni blizu svoje najgore faze.
***
BONUS VIDEO:
