0
"Sve zemlje sveta u kojima živi pretežno mlađe, ali i siromašnije stanovništvo, otpornije su na pandemiju koronavirusa" kaže poznati hrvatski epidemiolog Igor Rudan.
Dokazalo se da iskustvo u sprečavanju zaraznih bolesti i znatno manji udeo starog stanovništva, čini siromašne zemlje sveta otpornijim na ovu pandemiju, piše Večernji list.
„Zašto je Iran posebno zanimljiv u analizi dosadašnjeg toka pandemije?“ pita se Rudan.
Nakon Kine, prve tri države u kojima je broj zaraženih porastao na nekoliko hiljada bile su Južna Koreja, Iran i Italija. Sve tri prilično su velike: Južna Koreja ima više od 50 miliona stanovnika, Iran više od 80 miliona, a Italija više od 60 miliona. Južna Koreja odlučila se za kontrolu žarišta epidemije opštom mobilizacijom svog javnog zdravstva, masovnim testiranjem, izdvajanjem zaraženih i svih njihovih kontakata i vrlo proširenom i produbljenom prvom linijom odbrane.
Iran međutim nije imao takvih mogućnosti jer je znatno siromašniji, a pritom i u međunarodnoj izolaciji. Tehnološki je znatno slabije razvijen od Južne Koreje i Italije. Zbog toga je Iran, nakon Vuhana u Kini, bio prvo mesto gde je došlo do pravog, slobodnog širenja virusa među stanovništvom. Međutim, u slabije razvijenim zemljama ipak postoje i neke okolnosti koje im idu u prilog u borbi s pandemijom koronavirusa.
Prvo, siromašnim zemljama zarazne bolesti su još uvek dobro poznate jer su i dalje prisutne u znatnoj meri. Njihovi zdravstveni sistemi i danas su ustrojeni kako bi mogli efikasno da odgovore na širenje epidemija, pa ih one ne bi smele iznenaditi do te mere koliko je bila iznenađena Italija. Drugo, starost stanovništva u Iranu je takva da stariji od 70 godina, koji su posebno ugroženi, ne čine veliki deo ukupnog stanovništva. U Iranu je tek oko šest odsto stanovnika starije od 70 godina, dok je u Italiji čak 20 odsto.
Brojke u Iranu danas upućuju na više od 120.000 potvrđeno zaraženih i više od 7.000 umrlih. To je upola manje potvrđeno zaraženih u poređenju sa Italijom, ali je gotovo pet puta manje umrlih.
Specifično obeležje Islamske Republike Iran je dominantni uticaj religijskih vođa na sve odluke u državi. Iako se izbori održavaju pa se biraju zastupnici u parlamentu („Majlis“) i formalni predsednik države, važne odluke u svim područjima donosi „Vrhovni vođa“ ili „Vođa revolucije“. Reč je o verskom vođi koji putem dekreta potvrđuje izbor predsednika i donosi sve konačne odluke o ekonomiji, okolini, spoljnoj politici… Ovaj veliki uticaj verskih vođa na sve odluke suočio je naučnike u području biomedicine u Iranu sa važnim nedoumicama jer je investiranje u naučna istraživanja sledilo preporuke verskih vođa, a ne stvarne potrebe u zajednici.
Pročitajte još:
Zbog međunarodne izolacije pristup izvorima finansiranja izvan Irana nije bio jednostavan. Pojedinačnim naučnicima bilo je rizično da se uopšte zalažu za istraživačke prioritete koji nisu bili u skladu sa svetonazorom verskih vođa jer bi to verovatno imalo nepovoljan uticaj za dalji razvoj njihovih karijera.
„Vodeći naučnici iz Irana su me kontaktirali 2016. kako bih im pomogao da pronađu način da izađu iz te situacije. Odlučili su da primene moju tzv. CHNRI metodu za određivanje prioriteta u naučnim istraživanjima, koja je do tada već bila primijivana u velikom broju zemalja sveta i unutar međunarodnih organizacija. Metoda se temelji na tzv. crowd-sourcingu. Naime, predlaganje ideja za istraživanja i njihovo dalje vrednovanje uključuje vrlo velik broj ljudi. Tako je u proces određivanja istraživačkih prioriteta bilo moguće uključiti i verske vođe, ali i veliki broj naučnika bez rizika“ piše Rudan.
Prema navodima kolega sa univerziteta u Hamadanu, Kermanšahu i Širazu, epidemijsko širenje COVID-19 u Iranu, ali i širenje panike među stanovništvom, započeli su nakon prve smrti osobe zaražene novim koronavirusom.
„Bilo je to 19. februara 2020., a stanje je nastavilo da se pogoršava tokom marta, ali uz mere izolacije širenje se polako usporavalo. Do 21. aprila Iran je testirao više od 330.000 osoba i potvrdio više od 80.000 zaraženih. Ukupno je oko 5000 osoba umrlo, a 3500 bilo je u kritičnom stanju. Prema navodima kolega iz Irana, službena objava o izbijanju epidemije novog koronavirusa u Iranu, kao prvoj državi pogođenoj slobodnim širenjem virusa posle Kine, dovela je do velike panike u javnosti. Veliki porast broja ljudi kod kojih se sumnjalo na zarazu u prvim nedeljama epidemije u nekoliko provincija u Iranu, brzo je nadvladao kapacitete mnogih tamošnjih bolnica. Medicinsko osoblje se suočilo sa nedostatkom zaštitne opreme, osnovnih lekova i jedinica za intenzivnu negu. Stanovništvo je nagrnulo u prodavnice gde su kupovali maske, rukavice i sredstva za dezinfekciju. To je dovelo do brzog stvaranja crnog tržišta, a čak su se i neke zdravstvene ustanove morale osloniti na crno tržište“ navodi Rudan.
Generalno najveći specifični izazovi u odgovoru Irana na epidemiju COVID-19 bili su uveravanje verskih vođa u ozbiljnost situacije i donošenje odluka o privremenom prestanku verskih okupljanja. Uz to, odgovor su im otežale međunarodne sankcije koje su dovele do nedostatka opreme i razvoja crnog tržišta. Treća specifičnost bila je „infodemija“ lažnih vesti i dezinformacija na društvenim mrežama koja je dovela do epidemije trovanja metanolom. Iran, Južna Koreja i Italija bile su prve tri države izvan Kine znatno pogođene obolevanjem od COVID-19. Dok je odgovor Južne Koreje bio jedan od najboljih u svetu, a Italije jedan od najlošijih, Iran je postao prvi primer kako će se siromašnije zemlje sveta nositi sa ovom pandemijom. Iako im mnoge stvari nisu išle u prilog, pokazalo se da iskustvo u sprečavanju zaraznih bolesti i znatno manji udeo starog stanovništva čini siromašne zemlje sveta otpornijima na ovu pandemiju u poređenju sa primerima nekoliko visokorazvijenih zemalja Evropske unije i Severne Amerike.
