2
Biser Istanbula, remek delo arhitekture, Aja Sofija, nekada pravoslavna crkva, a sada muzej, prema najavama turskih vlasti, ponovo će postati džamija posle 85 godina.
Ovo zdanje koje je 1935. pretvoreno u muzej, imalo je burnu prošlost menjanja svoje namene, u zavisnosti od istorijskih okolnosti koje su se dešavale oko Aja Sofije.
Od vremena završetka gradnje 537. pa sve do 1453. služila je kao pravoslavna saborna crkva i sedište Vaseljenskog patrijarha, osim između 1204. i 1261. kada je pretvorena u katoličku crkvu za vreme Latinskog carstva koje su osnovali krstaši.
Građevina je služila muslimanskim verskim potrebama od 29. maja 1453. do 1931. godine. Aja Sofija je bila najveća katedrala na svetu skoro hiljadu godina, sve dok nije završena Seviljska katedrala 1520. godine.
Posebno poznata po masivnoj kupoli, smatra se oličenjem vizanzijske arhitekture, za koju se kaže da je promenila istoriju arhitekture. Trenutna građevina je prvobitno konstruisana kao crkva između 532. i 537. po naredbi vizantijskog cara Justinijana I i bila je treća Crkva Svete mudrosti. Prethodne dve su uništili pobunjenici. Projektovali su je Isidor Miletski i Antemije Tralski.
Pročitajte još:
Mada se ponekad naziva Svetom Sofijom (kao da je imenovana po Sofiji mučenici), reč sophia je zapravo fonetsko spelovanje na latinskom grčke reči za mudrost. Njeno puno ime na grčkom je „hram Svete mudrosti Božije”.
Crkva je sadržala veliku kolekciju moštiju i imala je, između ostalog, srebrni ikonostas visok 15 metara.
Godine 1453. Konstantinopolj je osvojilo Osmansko carstvo pod Mehmedom II Osvajačem, koji je naredio da se ova glavna crkva pravoslavnog hrišćanstva pretvori u džamiju. Mada su tokom vizantijske uprave neki delovi grada Konstantinopolja vremenom pali u loše stanje, katedrala je održavana pomoću sume novca izdvojene za tu svrhu. Uprkos tome, ova hrišćanska katedrala ostavila je snažan utisak na nove osmanske vladare, te je pretvorena u džamiju. Zvona, oltar, ikonostas i druge relikvije su uništene, a mozaici koji su prikazivali Isusa, njegovu majku Mariju, hrišćanske svece i anđele su isto tako bili uništeni ili premalterisani. Ostala je džamija do 1931. godine, kada je bila zatvorena za javnost četiri godine. Ponovo je otvorena 1935. za vreme vladavine Kemala Ataturka, ali kao muzej.
Danas predstavlja jedan od najznačajnijih spomenika svetske kulturne baštine i nalazi se na listi Uneska. Aja Sofija je 2014. bila drugi najposećeniji muzej u Turskoj, koji je privukao skoro 3,3 miliona posetilaca.
Crkva Aja Sofija je pravo remek-delo vizantijske arhitekture. Skoro kvadratne osnove, podeljena je stubovima na tri broda na kojima su široke galerije. Prostor pod kupolom koji ostavlja utisak ogromnog suncobrana sa radijalnih 40 lukova i 40 prozora pri dnu kroz koje prolazi svetlost i svod čini vazdušastim i lakšim.
Glavna tekovina vizantijske arhitekture je sistem prelaženja iz kvadratne osnove na kojoj počiva zgrada u kružnu osnovu na kojoj počiva kupola kojom se zgrada kruniše.
Na izgradnji crkve Aja Sofija je radilo više od 10.000 radnika pet godna, od 532. do 537.
Pratite nas i na društvenim mrežama:
