Međunarodni pravni eksperti tvrde da su pronašli način kojim bi Zajednica srpskih opština (ZSO) mogla da bude implementirana u važeći kosovski ustav. Iako je kosovski premijer Aljbin Kurti više puta isticao da ustav ne toleriše udruživanje na etničkoj osnovi, pomenuti predlog omogućava udruživanje opština kao takvih, bez obzira na nacionalnu pripadnost.
ZSO je obaveza prema Briselskom sporazumu, što kosovska strana od 2013. godine nije želela da sprovede. Dok je srpska strana praktično sve ispunila iz ovog dokumenta koji je potpisao Ivica Dačić 2013. godine, kosovska je odbijala da osnuje Zajednicu srpskih opština, što je na kraju rezultiralo i izlaženjem Srba iz svih institucija.
Novi predlog, koji predlažu međunarodni pravni eksperti ne podrazumeva u napred osnivanje ZSO po etničkom principu, već usvajanje zakona po kojem bi opštine mogle da se udružuje same po svom nahođenju. Na taj način, Kurti bi bio zadovoljan jer ne bi bilo etničke koherentne celine u vidu ZSO, ali jednostavno četiri opštine mogu da se udruže.
Albanian post preneo je dokument od devet stranica u kojem se navode stavovi međunarodnih stručnjaka, pravnih eksperata koji odbacuju mogućnost da ZSO može da bude nevladina organizacija.
Ideja eksperata je da se donese novi zakon, koji trenutno ne postoji na Kosovu, kroz koje bi opštine mogle da formiraju udruženja za saradnju i međuopštinsku koordinaciju. Zakon bi podjednako važio za sve opštine podjednako, bez obzira da li su to četiri opštine sa srpskom većinom.
Sve što bi bilo potrebno jeste volja opštine da uđe u asocijaciju, odnosno saradnju sa drugom.
Kako prenosi Albanian post, ovaj zakon bi bio dobar način da opštine sa srpskom većinom budu deo zajednice. Dodatno, moguće je da opštine sa nekom drugom dominantnom etničkom zajednicom bude deo neke asocijacije.
„Opštine ne uživaju slobodu udruživanja koja je data pojedincima. Bilo kakva ideja da opštine mogu da osnivaju nevladine organizacije, a zatim da budu predstavljenje preko njih je pravna besmislica“, navodi se u stavovima stručnjaka.
Istovremeno, autori dokumenta predlažu da kosovske vlasti odmah ponište registraciju asocijacije opštine kao nevladine organizacije, što predstavlja flagrantno kršenje zakona i „ismevanje osnovnih demokratskih principa upravljanja“.
„Za problem asocijacije najbolji način je da se izradi novi zakon pod nazivom Zakon o međuopštinskoj saradnji i koordinaciji, koji bi takođe pokrivao pravo opština na udruživanje“, navodi se u stavu pravnih stručnjaka.
„Moramo da podsetimo stranke da se član 44. Ustava odnosi na slobodu udruživanja kao jedno od prava i osnovne slobode zagarantovane Ustavom Kosova. To je osnovno pravo i sloboda koja se daje pojedincima i samo pojedincima. Tako da se to odražava i na zakon“, navodi se u dokumentu.
Dodatno, stručnjaci predlažu da se Zakon o međuopštinskoj saradnji može dati na konačnu reviziju Ustavnom sudu.
„Proglašenje Zakona o međuopštinskoj saradnji pruža okvir za ostvarivanje ciljeva iz 2015. godine, kojim se potvrđuje osnivanje Zajednice srpskih opština. Ako Kosovo krene ovim putem pokazalo bi svoju posvećenost redu i i miru, ali bi zadržalo svoju reputaciju ozbiljnog kredibilnog partnera međunarodne zajednice“, zaključuje se u stavovima međunarodnih esksperata.
Bonus video: Rakić – Nijedno Vučićevo rešenje za Kosovo nam nije prihvatljivo