18
Jedinica za specijalne operacije (JSO) ili "crvene beretke" bila je udarna pesnica Resora državne bezbednosti od svog nastanka 1996. godine. Na njenom čelu bio je Milorad Ulemek Legija, osuđeni za ubistvo premijera Zorana Đinđića. Sama jedinica raspolagala je širokim spektrom vojne opreme, a čini se da su u to vreme bili opremljeniji od cele vojske i policije.
Serija „Sablja“ premijerno se pikazuje svakog vikenda, a odnosi se na događaje koji su usledili nakon političke promene u Srbiji početkom 2000-ih godina, kao i na to kako je došlo do ubistva premijera Zorana Đinđića. Milorad Ulemek Legija označen je kao glavni organizator ovog ubistva, dok je direktni izvršilac bio Zvezdan Jovanović, obojica pripadnici „crvenih beretki“, koji su osuđeni na maksimalne zatvorske kazne, po tadašnjem zakonu.
Pročitajte još:
Popularni domaći „jutjub“ kanal „Tactical Equipment – TacEQ“, bez komentarisanja političke pozadine, do detalja se bavio opremom ove nekadašnje Jedinice za specijalne operacije (JSO). Ozloglašene „crvene beretke“ u to vreme nisu bile bile ni deo vojske ni policije, već deo Resora državne bezbednosti (RDB), koji je, saznaće se mnogo kasnije, učestvovao u brojnim zločinima tih godina u Srbiji.
Da bi pojedinac ušao u Jedinicu za specijalne operacije (JSO) bilo je potrebno da se prođe selektivna obuka koja je trajala 45 dana, odnosno, duže nego u samoj Legiji stranaca, odakle je Milorad Ulemek došao. Cilj je bio da se izaberu psihofizički najsposobniji pojedinci i da se stvori neraskidiva veza između buduće „braće po oružju“, a na samom početku kandidatima bi se oduzimalo sve i bili bi ošišani do glave.
Obuka je obuhvatala široki spektar znanja, među kojima je topografija, alpinizam i navigacija, a sami kandidati obučavani su na sedam različitih oružja. Vrhunac obuke bila je „paklena nedelja“ u kojoj su kandidati morali da nose oružje sa sobom 24 sata. Polaznici su mogli da odustanu u prvih sedam dana bez ikakvih posledica, ali ako bi nakon toga rešili da odustanu dobijali bi fizičke i psihološke kazne od saboraca i nadređenih.
U toku poslednje sedmice obuke, budući pripadnici jedinice imali su ukupno deset sati spavanja, a prilikom obuke trpeli su razne vrste pritiska. Prilikom najtežih dana njihovi nadređeni bi na njih pucali bojevom municijom kako bi ih testirali do krajnjih granica. Poslednjeg dana obavljan je marš dug 51 km, pod punom opremom. Oni koji bi i ovo izdržali, na kraju bi od svog nadređenog dobijali komandu „Beretku skini“, na koju bi skidali crne beretke koje su nosili tokom obuke, a potom dobijali naredbu „Beretku, stavi!“, kada bi na glavu stavljali crvenu beretku i zvanično postali članovi ove jedinice.
Kako je objašnjeno na kanalu „TaqEQ“, jedinica se sastojala iz devet operativnih grupa, među kojima su ronioci i najelitnija antiteroristička, a njihov centar nalazio se u Kuli. Svoje vežbe su najčešće obavljali na planinama Goč i Tara, a imali su veoma blisku saradnju sa FSB alfa, specijalnom jedinicom ruske službe, grčkim EKAMOM, taktičkom jedinicom policije, i francuskim GIGN, elitnom policijskom jedinicom.
Što se tiče odeće, kao obavezni deo uniforme bila je trenerka, popularni „šuškavac, kao i još jedan par trenerki i majica sa velikim amblemom jedinice.
Pripadnici JSO imali su nekoliko kamuflažnih odela, američkog i izraelskog porekla, koje su nasledili od Jedinice za antiteroristička dejstva, koja je rasformirana godinu dana pre osnivanja JSO. Bili su poznati po svom američkom prsluku, koji je pao u ruke srpskih specijalnih jedinica tako što je zaplenjen brod 1992. godine koji je išao ka Hrvatskoj, za opremanje hrvatskih pobunjenika. Takođe, ono po čemu se jedinica izdvajala jeste i borbeni, tanto nož.
Kada je reč o oružju, Jedinica za specijalne operacije rasplogala je širokim spektrom manjeg i većeg naoružanja. Osnovna svake opreme bio je CZ 99, pištolj domaće proizvodnje. Što se tiče automatskih pušaka, koristili su „Hekler“ i „Koh MP5“ i isti model sa improvizovanim prigušivačem. Takođe, koristili su u puške M70 B1 i M70 A-B2, srpke verzije ruskog „kalašnjikova“, ali i istočnonemačku verziju „kalašnjikova“.
Zanimljiv je detalj kako su pojedina oružja završila u ovoj jedinice. Jedna od najpoznatijih pušaka francuske proizvodnje „Famas“ zarobljena je tokom ratnih dejstava u Bosni i Hercegovini od francuskih trupa, koje su bile pod okriljem Ujedinjenih nacija. Takođe i trofejna britanska puška SA80 zarobljena je prilikom deblokade Oraovice, kada je došlo do sukoba između srpskih snaga i albanskih terorista iz Oslobodilačke vojske Preševa, Bujanovca i Medveđe.
Za podršku trupama korišćen je Zastavin mitraljez M84. Pored ovih pušaka korišćen je i južnoafrički Vektor R4, neuobičajena za ovo područje, zatim ruska AK-74 i AK-74M, zastava M92 i snajperske puške M76, G3SG1, Zastava M93 (crna strela).
Bitno je napomenuti da JSO, za razliku od ostalih jedinica, imala uređaje za noćno izviđanje, izraelske proizvodnje, kao i laserske obeleživače ciljeva, koje u to vreme nisu imale ni vojska, ni policije.
„Crvene beretke“ bile su poznate po tome što su posedovale američke „hamere“, ali su u pitanju bila civilna vozila koja su kasnije oklopljena i na koja su montirani mitraljezi, bestrzajni topovi i bacači granata. Posedovali su i Lend Rovere „Defendere“ i pikapove, koji su odudarali od ostalih vozila po tome što su imali na prozorima zakačene teške mitraljeze i bili su potpuno opremljeni za brza dejstva.
Što se tiče drugih vozila, na raspolaganju im je bio transporter PVP M82, kao i dve vrste vozila BOV3 i Spar30 koji su raspolagali protivavionskim topovima. U ovoj jedinici nalazio se i oklopnjak BOVM86, koji je na sebi imao montiran top.
Kao i kod oružja, jedinica je imala svoje trofeje i u vozilima. Tokom rata u BiH zarobljeno je nekoliko britanskih „Saksona“ i kanadskih „Grizlija“, kao i francuskih „Panhabova“ i holandskih „IPR765“, oklopnih vozila.
Ono po čemu su bili izuzetno poznati javnosti jeste i avijacija.
Jedinica je na raspolaganju imala dva helikoptera „Gazele“, koji su pod nepoznatim okolnostima stigli libanskim kargom, a na njima su bili montirani francuski topovi i lanseri raketa. Takođe, posedovali su i dva sovjetska aviona AN2, koje su nabavili preko privatnog vlasnika iz Makedonije i koji su korišćeni za bacanje improvizovanih bombi i izviđanje. Još su posedovali i nekoliko aviona J20 kraguj.
Od MUP-a u BiH ukradena su dva helikoptera Bel 206 L i Bel 206 Long. Još nekoliko aviona nestalo je iz Bosne i Hercegovine, ali su oni početkom 2000-ih godina vraćeni.
Kako se sukob na Kosovu i Metohiji približavao, Resor državne bezbednosti za potrebe jedinice nabavio je još četiri helikoptera od Ukrajine, a reč je bila o dva Mi-17 helikoptera i dve topovnjače Mi-24. Sve ove letelice korišćene su u ratu u Avganistanu, a na jednom od njih još je bilo rupa od metaka koje su kasnije zakrpljene. Jedna topovnjača oštećena je i tokom rata na Kosmetu, ali je letelica preživela i to, kao i bombardovanje SRJ 1999. godine.
Nakon rata, jedinica je na raspolaganje dobila i helikoptere Bel212 i Sikorski R76 za prevoz VIP osoba.
Na Jutjub kanalu „Tactical Equipment – TacEQ“ zaključeno je da je JSO bila čitava „vojska u malom“, koja je bila obučena da reaguje bilo kada, bilo gde i u bilo kakvim uslovima.
Kada je jedinica rasformirana, njeni pripadnici, koji nisu bili u vezi sa kriminalnim klanovima i protiv kojih se nije vodio krivični postupak, prebačeni su u Protivterorističku jedinicu, Specijalnu antiterorističku jedinicu i Žandarmeriju, dok su helikopteri priključeni helikopterskoj jedinici Ministarstva unutrašnjih poslova Srbije.
Bonus video: Odakle Legija u priči o Džil Dando
Učestvuj u diskusiji ili pročitaj komentare
