0
Vlast koja se busa u grudi srpstvom i patriotizmom, uvodi nove praznike i poziva na tradiciju, aktivno radi na uništavanju srpske kulturne baštine i zatiranju istorije, a na njihovoj meti se sada našla zgrada Generalštaba. Ona je deo jugoslovenske, ali i srpske istorije, puna simbolike i njeno uništenje bi bio nenadoknadiv gubitak.
Zgradu Generalštaba projektovao je poznati srpski arhitekta Nikola Dobrović i to je jedino njegovo delo u Beogradu. Građen je između 1956. i 1965. godine. Građevine su pravljene od kamena mrkocrvene boje iz okoline Kosjerića i belih mermernih ploča sa ostrva Brač u Hrvatskoj.
I biografija samog Nikole Dobrovića je zanimljiva. Rođen je u Pečuju, u Mađarskoj, zapravo tadašnjoj Austro-Ugarskoj 1. februara 1897, studiro u Budimpešti i Pragu. Radio je i projektovao u Čehoslovačkoj, a potom se doselio u tadašnju Kraljevinu Jugoslaviju i to u okolinu Dubrovnika. Otišao je u partizane 1943. godine, potom postao načelnik Arhitektonskog odeljenja Ministarstva građevina u tek oslobođenoj, ali sada komunističkoj Jugoslaviji. Bio je prvi direktor Urganističkog zavoda Beogada i glavni arhitekta grada i verovatno se sada prevrće u grobu zbog svega što se radi u prestonici. Preminuo je u Beogradu 1967. godine
Pročitajte joiš:
Lokacija na kojoj je izgrađena zgrada Generalštaba, kako je većina Beograđana i građana Srbije zna, nije slučajno izabrana i u njoj ima mnogo simbolike. Ona se „naslanja“ na kasarnu čuvenog 7. puka vojske Kraljevine Srbije, koja je učestvovala u jednoj od najkrvavijih ali i najvažnijih bitaka – osvajanju Kajmakčalana, što je bio prvi oslobođeni deo tadašnje Kraljevine Srbije posle okukpacije 1915. godine. Osvajanje Kajmakčalana je bila vrlo bitna bitka i priprema za kasnije probijanje Solunskog fronta i oslobođenje Srbije. Osim legendarnog 7. puka, u oslobađanju Kajmakčalana su učestvovali i četnici Vojvode Vuka, koji je u jurišu poginuo i njegov spomenik se nalazi u parku na Topličinom vencu u centru Beograda. Treća tačka tog simboličnog trougla je osmatračnica sa Kajmakčalana, to je ona „gomila kamenja“ u Pionirskom parku kod Naodne skupštine. BItka za Kajmakčalan je zapamćena kao jedna od najbrutalnijih i najsurovijih koje je vodila srpska vojska u Prvom svetskom ratu, a sam vrh je nazvan „Kapijom slobode“.
Iako ideološki na potpuno suprotnoj strani, komunisti su želeli da nastave na neki način svetlu tradiciju srpske vojske, pa je zato Generalštab napravljen upravo na ivici tog simboličkog trougla u centru Beograda: kasarna 7. puka – spomenik Vojvodi Vuku – osmatračica sa Kajmakčalana. Zbog toga je zgrada Genelaštaba i Ministarstva odbrane proglašena kulturnim dobrom i bila je na spisku Republičkog zavoda za zaštitu spomenika kulture. Ipak, polovinom novembra, Vlada Srbije bila je „vredna“ i protivzakonito ukinula zaštitu delu arhitekte Nikole Dobrovića, da bi na njenom mestu bio sazidan hotel.
U NATO bombardovanju 1999. godine obe zgrade su pogođene i teško oštećene, makar njihov vidljivi deo. Ono što građani koji prolaze Ulicom kneza Miloša ne znaju, je da postoji čitav podzemni kompleks ispord tog, vidljivog i razrušenog dela. Naime, Jugoslovenska narodna armija je od 1978. do 1981. godine izgradila četiri podzemna nivoa, površine 2.800 kvadratnih metara. Projekat je koštao tadašnju Jugoslaviju oko 35 miliona dolara, ali se, iako je bila kriza, nije štedelo. Taj prostor je potpuno opremljen i zaštićen, čak i u slučaju nuklearnog rata i tu je bio centar veze, ali i sala za kolegijume, opremljena za to vreme, najmodernihom tehničkkom.
Nakon razaranja zgrade, prvo je usledilo čišćenje ruševina, a zanimljiv je podatak da je jedinica garde, koja je račišćavala teren, odnela sav vredan kamen, odvojila ga od betona i smestila ga na sigurno za buduću rekonstrukciju zgrade. A rekonstrukciju je vojska tražila i to prvo tadašnji načelnik Nebojša Pavković, a potom i njegov naslednik Branko Krga i svi budući načelnici. Prvi i jedini koji to nije tražio bio je sadašnji načelnik Milan Mojsilović.
Ali, zgrada Generalštaba nije samo vredan spomen obeležje, kako arhitekti Nikoli Dobroviću, tako i napadu NATO na tadašnju državu. To je i istorijski spomenik, jer je na tom mestu, pre nego što je razrušena sama zgrada, na neki način razrušena i država čiji je ta zgrada bila simbol, Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija – SFRJ.
U martu 1991. godine tadašnja Jugoslavija se lomila i raspadala, tenzije među republikama su bile sve veće. Da stvar bude još gora, dogodio se 9. mart i velike demonstracije opozicije protiv režima Slobodana Miloševića. Na kraju je na ulice prestonice, pošto su u demonstracijama ubijeni jedan demonstrant i jedan policajac, poslate jedinice tadašnje Jugoslovenske narodne armije. Situacija se smirila, ali se vojsci dopala ta ideja o izlasku na ulice. Za 12. mart zakazana je sednica tadašnjeg Predsednišva SFRJ i to baš u Generalštabu, jer je tadašnje rukovodstvo JNA došlo na „spasonosnu ideju“ da vojska izvrši državni udar i tako smiri tenzije.
Ipak, da bi sačuvali neku vrstu legitimiteta i, verovatno izbegli spoljni pritisak, bio je potreban pristanak tog političkog tela, pa je u Generalštabu održana ta sednica, ali u krnjem sastavu, jer predstavnik Slovenije, Janez Drnovšek nije došao. Predlog o uvođenju vanrednog stanja dali su tadašnji predsednik predsedništva Borisav Jović i glavnokomandujući JNA general Veljko Kadijević. Ali, odluka ipak nije doneta, za vanredno stanje glasali su Boriav Jović koji je predstavljao Srbiju, Nenad Bućin koji je predstavljao Crnu Goru, Riza Sapundžija u ime KiM, Jugoslav Kostić u ime Vojvodine, (KiM i Vojovidna su bile auntomomne pokrajine Narodne Republike Srbije). Protiv su bili Bogić Bogićević koji je predstavljao Bosnu i Hercegovinu, Stjepan Mesić koji je predstavljao Hrvatsku i Vasil Turpukovski u ime Makedonije. Nepuna četiri meseca kasnije Jugoslavija se i formalno raspala i usledio je krvavi rat.
Ipak, zgrada Generalštaba nadživela je i raspad države čiji je bila jedan od simbola i raspad vojske čiji se glavni štab nalazio u njoj, za mnoge simbol neke bolje prošlosti. Teško oštećena u NATO bombardovanju, pitanje je da li će preživeti najnoviji napad lovaca na ekstra građevinske lokacije i veliku zaradu i onih koji misle da istorija počinje od njih.
BONUS VIDEO: Ima li ko da brani Generalštab
