Foto: Shutterstock

Da li ste znali da u Srbiji postoji crkva u kojoj se nalazi jedinstvena freska Svete Petke obnaženih grudi? A to nije jedina neobičnost zbog koje je Bogorodičina crkva u Donjoj Kamenici kraj Knjaževca poznata

Na nešto manje od petnaest kilometara od Knjaževca, na obali Trgoviškog Timoka, smešteno je selo Donja Kamenica. Na prvi pogled – selo nalik desetinama drugih staroplaninskih sela: uzani most koji vodi preko mirne reke i prašnjavi put koji se nastavlja dalje ka centru sela – Bairu. Ipak, Donja Kamenica ni kom slučaju nije obično selo. Seoskim trgom dominira neobična građevina – misteriozna Bogorodičina crkva za koju se pretpostavlja da je nastala krajem 13. ili početkom 14. veka.

Sama arhitektura Bogorodičine crkve prilično je neobična i nekarakteristična za ove krajeve. Iako relativno malih dimenzija, građevina ima kupolu i sprat, ali i dva zvonika zbog kojih se stiče utisak mnogo veće građevine. Nastala je pod uticajem mešavine dva stila – vizantijskog i romanskog, a čitav izgled doneo joj je i nadimak – srpski Notr Dam.

Da stvar bude interesantnija – ovo nije jedina neobičnost kada je u pitanju ova crkva.

Nepoznato ko je ktitor, ali je očigledno da nije štedeo

Crkva Presvete Bogorodice izgrađena je u prvoj polovini 14. veka, ali je njen ktitor nepoznat. Na osnovu ktitorske kompozicije zna se da je crkvu podigao Mihailo. Ipak, o tome ko je Mihailo bio, postoje sporenja – bugarski istoričari smatraju da je u pitanju njihovog car Mihailo Šišman, dok srpski istraživači misle da je crkvica zadužbina Mihaila Anđelovića, velikog vojvode despota Lazara Brankovića.

Postoji i mogućnost da je u pitanju bio neki lokalni plemić, a ne član vladajuće dinastije, pa zapravo pravi ktitor sve do danas ostaje nepoznat.

Međutim, ova crkvica poznata je po specifičnim freskama od kojih su neke jedinstvene u čitavom pravoslavnom svetu, a činjenica da je u njihovoj izradi korišćena vizantijsko plava govori o tome da ktitor ove crkvice nije štedeo na troškovima. Ova boja je tokom Srednjeg veka bila skuplja od zlata, pa je korišćena za oslikavanje samo najbogatijih crkava i manastira – Sopoćana, Studenice, Dečana, Gračanice… i Bogorodičine crkve u Donjoj Kamenici.

Sveta Petka golih grudi

Osim izrade, i pojedini prikazi na freskama neobični su i posebni – Sveti ratnici Teodor Tiron i Teodor Stratilat prikazani su zagrljeni kako jašu na konjima, Tajna večera specifična je po rasporedu sedenja Hristosa i apostola, a u jednoj od kula nalaze se i freske iz ciklusa života i stradanja Svete Petke na kojima je svetiteljka prikazana obnaženih grudi što je jedinstveno u hrišćanskom svetu.

Većini fresaka u donjem nivou crkve oštećena su lica. Rasprostranjeno je mišljenje da je ovo učinjeno za vreme turske vladavine ovim prostorima, ali postoje i tvrdnje da je reč zapravo o običaju koji korene ima u paganskom verovanju.

Naime, po ovome, osoba koja bi odlomila malter sa očiju freske, mogla bi da povrati vid ili izleči kakvu drugu bolest. Ako je ova teorija tačna, oštećenja su mogli napraviti i hrišćani koji su na taj način pokušavali da izleče neku svoju boljku, piše istorijskizabavnik.rs.

Koje je tvoje mišljenje o ovoj temi?

Ostavi prvi komentar