Nakon devet iscrpljujućih meseci u svemiru, NASA-ini astronauti koji su bili zaglavljeni konačno su se vratili na Zemlju.
Odmah po povratku stručnjaci su uopzorili da bi astronauti Buč Vilmor i Suni Vilijams mogli da se suoče sa ozbiljnim zdravstvenim posledicama zbog neplaniranog produženog boravka na Međunarodnoj svemirskoj stanici (ISS).
Zapanjujuće fotografije pre i posle misije otkrivaju zastrašujuće posledice koje dugotrajni boravak u svemiru može imati na ljudsko telo. Stručnjaci ističu da bi astronauti mogli da se suoče sa godinama zdravstvenih problema – od „pilećih nogu“ i „dečjih stopala“ do povećanog rizika od smrtonosnih bolesti, uključujući rak.
Kada su Vilijams (59) i Vilmor (62) juče izašli iz kapsule SpaceX Crew Dragon, medicinski timovi su im odmah priskočili u pomoć i prebacili ih na nosila. Astronauti će sada proći kroz nekoliko dana intenzivnih medicinskih pregleda u NASA-inom Centru Džonson u Hjustonu.
Međutim, zdravstveni stručnjaci već primećuju znakove fizičke iscrpljenosti kod njih. Još dok su boravili na ISS-u, izražavane su zabrinutosti zbog njihovog ispijenog izgleda i vidljivog gubitka težine.
Provoditi previše vremena u svemiru može imati ozbiljne posledice po ljudski organizam – od gubitka koštane gustine i smanjenja mišićne mase do opasnog uticaja zračenja. Povratak na Zemlju zahteva dug period prilagođavanja, a astronauti Buč Vilmor i Suni Vilijams sada se suočavaju s tim izazovima.
Boravak u bestežinskom stanju menja način na koji mozak obrađuje signale koje prima iz tela. Na početku svemirske misije, astronauti često doživljavaju svemirsku mučninu i gubitak orijentacije, ali se s vremenom prilagode.
Međutim, sada kada su se vratili na Zemlju, potrebno im je vreme da se ponovo naviknu na gravitaciju – a to može potrajati mesecima.
Prema istraživanju objavljenom u Vestibular Science, unutrašnji sistem ravnoteže astronauta ponovo se prilagođava uslovima na Zemlji, što može izazvati probleme s orijentacijom, vidom, hodanjem i celokupnim kretanjem.
Iako se većina ovih smetnji povuče nakon nekoliko dana, što je boravak u svemiru duži, to je period oporavka duži – u nekim slučajevima traje nedeljama ili čak mesecima. Zbog toga se astronautima pri povratku savetuje da odmah sednu kako bi izbegli vrtoglavicu i padove.
Jedan od najvećih rizika boravka u mikrogravitaciji je gubitak koštane mase, zbog čega kosti postaju slabije i sklonije lomljenju.
Doktor Tes Moris Paterson, osnivač i direktor Astro Perform, objašnjava da kosti u svemiru gube gustinu istom brzinom kao kada bi osoba provela dve nedelje ležeći u krevetu bez ikakve fizičke aktivnosti.
Najveće promene primećene su u kičmi i karlici, ali je najugroženiji trohanter – deo butne kosti blizu zgloba kuka – koji se smanjuje za 1,56% svakog meseca.
Za devet meseci u svemiru, astronauti su mogli izgubiti i do 14% koštane mase u ovim delovima tela. Iako su imali rigorozne treninge kako bi smanjili gubitak, neke kosti, poput radijusa (jedne od kostiju podlaktice), neće se u potpunosti oporaviti ni šest do 12 meseci nakon povratka.
Osim toga, astronauti u svemiru slabije apsorbuju kalcijum, što dovodi do povećanog izlučivanja kalcijuma putem urina i povećava rizik od bubrežnih kamenaca.
Boravak u svemiru može oslabiti imuni sistem astronauta, čineći njihovu kožu osetljivijom na iritacije i infekcije. Pored toga, zbog bestežinskog stanja, donji delovi stopala omekšavaju i gube žuljeve, dok se oni formiraju na gornjoj strani stopala, jer astronauti često koriste stopala za pričvršćivanje za površine u svemirskoj stanici.
Jedan od najvećih problema dugotrajnog boravka u svemiru jeste izloženost radijaciji. Astronauti primaju i do 100 puta više radijacije nego ljudi na Zemlji, što povećava rizik od bolesti poput radijacijske bolesti, neuroloških poremećaja i degenerativnih oboljenja.
Osim toga, naučnici upozoravaju da dugotrajna izloženost svemirskoj radijaciji značajno povećava verovatnoću razvoja raka u kasnijim godinama.
Uslovi bestežinskog stanja smanjuju potrebu za fizičkim naporom, što dovodi do gubitka mišićne mase. Ukoliko astronauti ne prate strogi režim vežbanja, mišići – posebno u nogama i leđima – brzo slabe.
Zbog toga, povratak na Zemlju može povećati rizik od padova i povreda.
Još jedna česta posledica boravka u svemiru jeste oticanje zadnjeg dela oka, što može uzrokovati probleme s vidom. Ova promena je povezana s redistribucijom tečnosti u telu zbog mikrogravitacije i može trajati i nakon povratka na Zemlju.
Provesti devet meseci u svemiru nije samo fizički naporno, već može uticati i na mentalno zdravlje. Astronauti se često suočavaju sa osećajem izolacije, stresom i promenama raspoloženja.
Pored toga, neki astronauti doživljavaju Efekat pregleda (The Overview Effect), psihološki fenomen koji se javlja kada posmatraju Zemlju iz svemira i shvate njenu krhkost.
Bivši NASA-in astronaut i pisac Ron Garan proveo je 178 dana u svemiru i opisao trenutak kada je prvi put video Zemlju iz orbite:
„Video sam blistavu biosferu punu života. Nisam video ekonomiju, ali je iz svemira očigledno da smo napravili sistem u kojem čak i sami životni uslovi naše planete postaju podređeni globalnoj ekonomiji. Živimo u iluziji.“
Povratak u svakodnevni život nakon ovakvog iskustva može biti emocionalno izazovan za astronaute, koji često menjaju način razmišljanja i vrednovanja života na Zemlji.
Koje je tvoje mišljenje o ovoj temi?
Učestvuj u diskusiji ili pročitaj komentare