2
Miloš Savčić bio je inženjer, privrednik, jedan od najbogatijh ljudi u Evropi, gradonačelnik Beograda, čovek koji je neizmerno uradio za svoju zemlju. Onda je sve što je stekao uzela – država.
Šta jedan čovek može da uradi za svog života? Baš mnogo – ako pogledate neverovatnu biografiju Miloša Savčića.
Rođen 1865. u Svilajncu, Savčić je bio srpski političar, građevinski inženjer i preduzetnik. Bio je ministar građevina, gradonačelnik Beograda, savetnik, saradnik i rukovodilac brojnih privrednih objekata u Kraljevini Srbiji i Kraljevini Jugoslaviji. On je bio jedan od najbogatijih Evropljana svog vremena.
U rodnom mestu je završio osnovnu školu i prva četiri razreda gimnazije, u Beogradu je 1885. završio realku, a u Minhenu 1889. Visoku tehničku školu.
Nakon studija ostao je još dve godine u Nemačkoj radeći na izgradnji bavarskih državnih železnica. Kao mladom inženjeru Srbinu takav posao je predstavljao retku počast, ali i izuzetnu priliku za sticanje solidne prakse. Međutim, kao strani državljanin nije mogao da postane državni činovnik, već je mogao da radi samo po ugovoru.
Godine 1891. zbog majčine smrti je odlučio da napusti posao na bavarskim železnicama i ode u Srbiju. U to vreme je trebalo da pređe da radi kod Ajfela, koji je nakon izgradnje čuvene Ajfelove kule stekao svetski glas. Ali zbog odsluženja vojnog roka morao je da otkaže ugovor sa Ajfelom.
Nakon vojske 1893. se zaposlio u Beogradskoj opštini. Posle godinu dana je odlučio da, uz finansijsku pomoć oca, strica i brata, započne sopstveni posao, što je bila potpuna novina. Otvorio je Inženjersko-arhitektonsku kancelariju u Beogradu. Bogati trgovci su počeli da ga angažuju za izradu planova za njihove privatne palate.
Tokom 1896. Savčić je izgradio klanicu u Beogradu koja je postala jedan od najvažnijih državnih projekata.
Stekao je reputaciju i mnoge ustanove su ga uzimale za savetnika, saradnika ili direktnog izvođača.
Ulagao je u bankarstvo, u privredu. Zahvaljujući strugari koju je napravio Srbija je od uvoznika drvne građe postala njen izvoznik. Uveo je tzv. narodno osiguranje koje je bilo pristupačno svima, pa i najsiromašnijim građanima.
Savčić je zajedno sa srpskom vojskom prošao albansku golgotu. Onda je 1916. u Ženevi osnovao Srpski komitet s ciljem da među srpskim saveznicima i prijateljima srpskog naroda skuplja priloge kao prvu pomoć u trenutku oslobađanja.
Dobar deo njegovih preduzeća i imovine je tokom rata uništen, ali on je ubrzo sve digao na noge.
Savčićeva porodica je kupila vinograde i od njih napravila prestižnu stambenu četvrt na Dedinju. Izgradnju kompleksa luksuznih vila započeo je Miloš Savčić, a nastavio njegov zet Aleksandar Acović.
Kuća u Užičkoj 15 u kojoj je živela njegova ćerka Jelica je kasnije postala rezidencija Josipa Broza Tita, a zatim i Slobodana Miloševića, a u blizini je na njihovom nekadašnjem imanju izgrađena i Kuća cveća.
Pročitajte još:
Početkom dvadesetih godina 20. veka Savčić je odlučio da sagradi do tada najveću i najreprezentativniju zgradu na prestižnoj gradskoj lokaciji, gde je živeo do kraja života. Zgrada je građena od 1924. do 1926. godine na uglu ulice Kralja Milana i Andrićevog venca.
Savčićeva Prometna banka 1930. preuzela je rudnike Podvis (severno od Timoka i Tresibabe) i Blagovesti, u kojima je radilo preko 800 rudara i činovnika. Rudnici su imali sopstvenu električnu centralu, provetravanje u rudnicima bilo je veštačko, sa zasebnim vazdušnim oknima, nad kojima su postavljeni ventilatori za crpljenje pokvarenog vazduha. Posebno zanimljivo je što je vazduh zbijen kompresorima pod pritiskom upotrebljavan za rad pneumatičkih čekića – bušilica.
Velika pažnja je bila je usmerena na što bolje uslove za rad. Bila je podignuta velika kolonija za besplatno stanovanje radnika i njihovih porodica. Porodice i radnici su imali pravo na besplatan ogrev, struju, imali su na raspolaganju magacin sa životnim namirnicama, u kojima su kupovali ispod pijačnih cena. Postojala je ambulanta sa apotekom koju je vodio mesni lekar. Uz stanove radnici su imali i izvesno zemljište za bašte. Deca na rudniku Podvis su pohađala državnu osnovnu školu, pri rudniku je postojao fudbalerski sportski klub, kao i muzički orkestar.
U impresivnoj biografiji Miloša Savčića stoji i da je pokrenuo fabriku vagona, fabriku lima, cementaru Beočin, Sartid u Smederevu, brodarsko-transportno preduzeće u Beogradu, gradio železnice po celoj Srbiji sa mostovima i tunelima.
Miloš Savčić je bio narodni poslanik, ministar građevina, gradonačelnik Beograda. Njegove najveće zasluge kao prvog čoveka prestonice su to što je oslobodio grad od nepovoljnog kratkoročnog zajma, koji je zbog zateznih kamata pretio da uguši prestonicu. Izgradio je vodovod i kanalizaciju u Beogradu.
Miloš Savčić je preminuo 9. marta 1941, nakon duže bolesti, neposredno pred početak Drugog svetskog rata. Sahranjen je na Novom groblju u Beogradu. Dobar deo onoga što je izgradio je uništeno tokom rata, a nakon rata sva preduzeća koje je osnovala Prometna banka su preneta u državno vlasništvo.
Savčićev praunuk Vladimir Lešić, čuveni muzičar, kao predsednik Srpske lige za povraćaj imovine borio se za pravedan povraćaj imovine oduzete posle Drugog svetskog rata.
Lešić je jedan od naslednika 14 nacionalizovanih poslovnih zgrada u krugu dvojke, zgrada u Knez Mihailovoj 1 i 3, zgrade Eurosalona, još desetina zgrada u centru Beograda i isto toliko vila na Dedinju, kao i fabrike 14. oktobar u Kruševcu, beočinske cementare, pet rudnika mrkog uglja u istočnoj Srbiji. Posedovali su zemljište na Novom Beogradu na kome su podignuti blokovi 61, 62, 63, 67 i delovi blokova 40, 45, 70… Njegovi preci, članovi porodica Savčić-Acović, pored ogromne imovine u Srbiji, Crnoj Gori, Sloveniji i Makedoniji, bili su i vlasnici Rudnika lignita Kosovo.
Učestvuj u diskusiji ili pročitaj komentare
