1
Desila se magija. To je postao ritual kada se izvode “Deca” i sarajevska publika je to prepoznala, kaže za Nova.rs kompozitorka Irena Popović-Dragović, autorka ove opere, koja je izvedena sinoć u Narodnom pozorištu Sarajevo u okviru Internacionalnog teatarskog festivala MESS.
Ova pozorišna smotra se održava od 30. septembra do 8. oktobra, a u glavnom takmičarskom programu je 12 predstava iz celog sveta. Među njima je, kao jedini iz Srbije, selektovan i komad “Deca” po delu Milene Marković, ovenčanom NIN-ovom nagradom, u produkciji Narodnog pozorišta u Beogradu.
– Posebna mi je čast što smo jedina predstava iz Srbije koja je selektovana, a naročito je za ceo ansambl, kao i nacionalni teatar, bio taj emotivni doživljaj nakon završne numere, kada je cela sala ustala – priča, još uvek pod utiskom autorka opere.
I stvarno, nakon stihova: “Koliko se puta Zemlja okrenula, toliko se puta Zemlja okrenula, toliko je naših u grobove ušlo, toliko, toliko, toliko… A mi i dalje nismo ljudi, nego neka strašna deca…”, kada je zavesa trebalo da se spusti, bukvalno su svi u sali ustali i nagradili izvođače gromoglasnim aplauzom.
– Zanimljivo je da je tokom cele predstave bio muk. I to je katarzično, kada su se ugasila svetla, preplavio nas je aplauz i povici “Bravo”. Potpuno sam bila dirnuta, kao i svi na sceni. Ovo će ostati potpuno nezaboravno. “Deca” imaju svoj put, poprilično su se osamostalila, veruju sama sebi i imaju vetar u leđa koji je istinit. Ova predstava samu sebe reklamira i selektuje, bez lobiranja i urgencija i na to sam posebno ponosna – istakla je Irena Popović-Dragović.
„Iako je narativ romana – poeme ‘Deca’ otkrivanje nesvjesnog bitisanja u artikulaciji spram stereotipa i predrasuda, u samom težištu djela je nastojanje za olakšavanjem napetosti. Potraga za srećom koja bi se ostvarila kada bi se ljudska bića suočila sa osjećajem brige o pozitivnom rastu prezentovana je u postupku suočavanja s produktivnom psihopatologijom. Specifična terapija dramatizacijom istražuje motive i težnje čovjeka da psihičkim osjećanjima dosegne transcendentnu i duhovnu stranu ljudskog iskustva. Umjesto konačnog i definitivnog odgovora na pitanje je li to moguće u libretu ‘Deca’ iskazan je amalgam funkcionisanja te (prirodne) doktrine“, zapisao je između ostalog, pozorišni kritičar Ljupko Mišeljić za portal “U kontaktu”.
Govoreći o postavljanju jednog netipičnog dramskog dela na pozorišne daske, direktorka Drame Narodnog pozorišta u Beogradu, Molina Udovički Fotez je istakla da je samo trebalo verovati u ono što dve sjajne žene stvaraju, jer je ova predstava najtačnije čitanje Mileninog dela u pozorišnom stvaralaštvu.
– U predstavi se prepliću žanrovi od antičkog do savremenog teatra i ceo ansambl se igrao u kreativnom procesu do samoga kraja i to se oseti na sceni – naglasila je Udovički Fotez na konferenciji za medije, a glumica Nela Mihailović je dodala:
– U stvaralačkom procesu izazov je bio složiti i muziku i dramske elemente, dok je tu bila i koreografija. Ono što je posebno važno je što je svako imao priliku da ugradi svoj doživljaj i što nije zahtevana koreografska unisonost. To je poseban izazov kad imate toliko ljudi na sceni, ali je zapravo ispalo sjajno. Ova predstava nam svima pomaže da otkrijemo dete u sebi, i to publika na kraju prepozna.
I bilo je tako i u Sarajevu, kao što smo pisali nakon premijere u Beogradu – moćno, katarzično, emotivno, genijalno, uzbudljivo, magično, autentično, udara u srce, stomak…
„Ova predstava nije samo trenutno rediteljsko osvježenje na regionalnoj sceni, jer njena autorska istrajnost i produkcijska upornost pokazuju da ovdašnji teatar i dalje samo žudi za istinom koja se izgubilia negdje u postmodernom tezgarenju lažnog spektakla i da će se njoj morati vratiti. Ako ‘Deca’ stvaraju osjećaj nezaustavljivog protoka vremena, prolaznosti svega, pa i ljudi i života, kako u životu ‘jure dani kao ludi, jure dani strašni…’, isto tako ona definiše teatar kao mjesto zaleđeno u vječnosti, uvijek isto i uvijek jednostavno, u kojem nisu potrebni dekori vatre niti kreveti ludila, već ‘samo’ jedna strašna pjesma i jedan strašan glas. Koji pjeva o strašnoj djeci i njihovoj potrazi za srećom. I njihovom usputnom izrugivanju svega i svačega, pa i svog vlastitog postojanja“, zapisao je, između ostalog Mirza Skenderagić.
U operi “Deca”, podsećamo, igraju Nela Mihailović, Suzana Lukić, Predrag Miletić, Vanja Milačić, Pavle Jerinić, Milena Đorđević, Bojana Stefanović, Bojana Bambić, Dragana Varagić, Aleksandar Vučković, Miona Marković, Teodora Sparavalo, Jelena Blagojević, Vladan Matović.
Pevači su Tamara Mitrović, Iskra Sretović, Marko Кostić i dečji hor „Nade“, koji vodi Biljana Simenović. Кamerni orkestar u sastavu Nikola Dragović, Ivan Mirković, Aleksandar Jovan Кrstić, Vladimir Gurbaj, Luka Sparavalo, Aleksandra Кijanović, Pavle Rakočević, Aleksandar Petrović, Vid Milošević i Tina Miladinović.
Internacionalni teatarski festival MESS osnovan je 1960. godine pod imenom Festival malih i eksperimentalnih scena Jugoslavije, od čega potiče skraćenica po kojoj je festival i danas prepoznatljiv. Pokrenut je na inicijativu Jurislava Korenića, jednog od najistaknutijih teatarskih reditelja sa tih prostora, i spada u red najstariji festivala Istočne i Jugoistočne Evrope. Koncipiran je kao smotra jugoslovenskih teatara čije je održavanje u Sarajevu i predstavljao je jedan od najznačajnijih jugoslovenskih teatarskih događaja sa istančanim ukusom za eksperiment i inovaciju u pozorištu. Specifičnost programa festivala činila su gostovanja najzanimljivijih svetskih eksperimentalnih teatarskih predstava tog vremena, čiji su se autori etablirali i postali najistaknutiji teatarski umetnici.
Ovo je njegovo 63. izdanje, a “Zlatni lovorov vijenac” za doprinos umetnosti teatra, kao najveće priznanje koje dodeljuje Direkcija Festivala MESS, ove godine ide u ruke Gradimira Gojera, višedecenijskog teatarskog radnika.
Opera “Deca” je na repertoaru Narodnog pozorišta u Beogradu u petak, 6. oktobra od 19. 30 časova, na Velikoj sceni.
Bonus video: Kako je Jagoš Marković otvorio dušu Miri Adanji Polak
