0
U toku je 21. Zagreb Film Festival koji traje od 6. do 12. novembra. Tradicionalno nudi bogat program pre svega igranih, ali i kratkih ostvarenja u nacionalnoj i međunarodnoj selekciji koji se takmiče za nagrade.
Piše: Dejan Šapić
U nacionalnoj kratkometražnoj konkurenciji “Kockice za Zlatna kolica” takmiči se osam filmova po izboru selektora Vladimira Gojuna, dok međunarodni program kratkog metra donosi 10 ostvarenja sa svih svetskih meridijana. Festival jako drži do nacionalnog takmičarskog programa kratkometražnog filma jer su za proteklih 20 godina ovde prošli praktično svi sada već poznati i širom sveta priznati hrvatski autori.
Najčešće predstavljaju svoj prvi ili drugi kratki film, dok u kasnijim izdanjima, kada se za to pruži prilika, festival u takmičarsku igranu selekciju dugometražnog filma uvrsti njihova debitantska celovečernja ostvarenja.
Najveća pažnja publike je usmerena na takmičarski program igranog filma. Ove godine takmiči se osam naslova, kako je organizator istakao: “izbor najboljih debitantskih ostvarenja iz cijelog svijeta”. Program je sastavljen od sigurnih aduta, filmova koji su osvajali nagrade i bili zapaženi na svetskim i regionalnim festivalima, za razliku od prošlogodišnjeg 20. izdanja ZFF gde su se takmičile rekordne, čak četiri većinske hrvatske koprodukcije i to sve debitantski vrlo kvalitetni filmovi autora čiji su kratki filmovi prikazivani u programu “Kockice” prethodnih godina ZFF.
Dakle, autori uz koje je Festival na neki način odrastao (“Sigurno mjesto”, Juraja Lerotića; “Tragovi”, Dubravke Turić; “Garbura” Josipa Žuvana; “Stric”, reditelji David Kapac i Andrija Mardešić).
Ove godine samo je jedan hrvatski film (većinska koprodukcija) u glavnom takmičarskom programu. Debitantski film Jasne Nanut, komedija “Sedmo nebo” je i otvorila 21. izdanje ZFF-a, a razvijan je na ZFF-ovoj radionici “Moj prvi scenario”.
Ovo je komedija i govori o ljubavnim nevoljama uspešnog sredovečnog švalera (Krešimir Mikić) koji sve vreme pokušava da prizna aferu svojoj venčanoj supruzi (Iva Mihalić). Premijeru je imao na Festivalu u Puli.
U konkurenciji su i srpski “Lost Country” Vladimira Perišića (koji će otvoriti za dve nedelje 29. Festival autorskog filma u Beogradu), o ratnim demonstracijama u Srbiji 1996. godine. Petnaestogodišnji Stefan (Jovan Ginić, naturščik) mora da se suprotstavi voljenoj majci (Jasna Đuričić), potpredsednici tada vladajuće SPS partije i korumpirane vlade protiv koje se bore njegovi prijatelji, školski drugovi sa kojima je nerazdvojan.
Film je premijerno prikazan u Kanu u selekciji “Nedelja kritike”, a kasnije i na Sarajevo film festivalu. Na oba festivala je glumac Jovan Ginić nagrađen – u Kanu nagradom za zvezdu u usponu, a u Sarajevu nagradom “Srce Sarajeva” za najboljeg glumca.
Špansku dramu o problemu rodnog identiteta “20.000 vrsta pčela” u režiji Estibaliz Urresole Solaguren u kojoj pratimo devetogodišnju Sofíju Otero, inače najmlađu dobitnicu Srebrnog medveda u istoriji Berlinskog filmskog festivala, imali smo prilike prethodne nedelje da pogledamo na festivalu Slobodna zona.
Još jedan film u takmičarskoj selekciji je prikazan i na Slobodnoj zoni, “Radikalno” meksičkog reditelja Christophera Zalle, nagrađen ove godine nagradom publike na festivalu Sundance. U siromašnom meksičkom gradu pored granice gde cvetaju kriminal i korupcija, u školu se doseljava učitelj Sergio (koga glumi Eugenio Derbez – CODA). On se okreće radikalnim metodama kako bi zadobio pažnju učenika i pomogao im da shvatite svoj potencijal.
Školskim problemima tinejdžera bavi se bosanski “Ekskurzija”, Une Gunjak inače BiH kandidat za Oskara. Priča o sarajevskoj tinejdžerki Iman (Asja Zara Lagumdžija), koju naizgled bezopasna laž dovede u središte školskog skandala. Premijerno je prikazan u Lokarnu gde je osvojio posebno priznanje.
Problemima tinejdžera bavi se i dobitnik Nagrade “Izvestan pogled” u Kanu, film “Kako se poseksati” (How to Have Sex) britanske redateljke Molly Manning Walker, koju “Gardijan” opisuje kao “edukaciju o pristanku na seks za zabavu”.
Posle četiri navedena filma o školskim problemima tinejdžera i jednog ostvarenja o transrodnom devetogodišnjem detetu (“20.000 vrsta pčela”), kao i pomenutoj hrvatskoj komediji “Sedmo nebo” o problemima jednog porodičnog para, sedmi film u takmičarskoj selekciji je romantična drama “Prošli životi” kanadsko-korejske rediteljke Celine Song (koja se trenutno prikazuje u našim bioskopima).
Dvanaestogodišnji prijatelji Nora i Hae rastaju se kada se Nora preseli s roditeljima iz Koreje u Kanadu. Dvadeset godina kasnije se pronalaze u Njujorku. Suptilna i nijansirana razrada motiva sudbinske povezanosti (korejskog koncepta in-yun) je melanholični debi Celine Song premijerno prikazan na Sandensu i za sada se među svetskom filmskom kritikom, uz još par naslova, kotira kao favorit za najbolji film 2023. godine.
Osmi i poslednji u takmičarskoj selekciji dugometražnog igranog filma, premijerno prikazan na Festivalu u Torontu, je “Sami u Reykjaviku” islandske redateljke Ninne Palmadottir, bavi se jednim neočekivanim prijateljstvom.
Sredovečni Gunnar vodi miran samotnjački život na svojoj farmi usred islandske idile sve dok ga vlada ne natera da se iseli u grad zbog izgradnje nove brane. Tamo upoznaje desetogodišnjeg Arija, kada se rađa neobično prijateljstvo. Zanimljivo za ovaj film je da je scenario pisao reditelj Runar Runarsson dobro poznat zagrebačkoj publici sa više filmova na festivalu (Two Birds – ZFF 2008; Vulkan – ZFF 2012; Vrapci – ZFF 2018; Echo – ZFF 2019) inače nominovan za Oskara za kratki film “The Last Farm” (2006).
Van konkurencije u glavnom programu prikazuju se dva nagrađivana filma iz regiona: srpska koprodukcija “Čuvari formule” Dragana Bjelogrlića rađen prema istinitoj priči o akcidentu u Institutu Vinča, nagrađen u Sarajevu i Lokarnu (gde je osvojio čak dva priznanja, nagradu Variety Piazza Grande i Zeleni leopard), i makedonski “Domaćinstvo za početnike” Gorena Stolevskog (među kritikom nazvanog “otkriće sa Balkana” kome je ovo treći igrani film posle horora “You won’t be alone” i queer drame “Of an Age”, oba rađena prošle godine) dobitnik nagrade Queer Lion u Veneciji, jednostavno opisan kao “drama o porodici čiji članovi nisu u krvnom srodstvu”. Na Merlinka festivalu u Beogradu početkom decembra, biće prikazani “Domaćinstvo za početnike” kao i prethodni njegov film “Of an Age” (2022).
O najboljim dugometražnim filmovima odlučivaće žiri u sastavu makedonska glumica i producentkinja Labina Mitevska (“Bog postoji, njeno ime je Petrunija”, “Najsrećniji čovek na svetu”) austrijski scenarista i reditelj Sebastian Meise (“Konačna sloboda”) i norveška producentkinja Renée Hansen Mlodyszewski (“Najgora osoba na svetu”). Možemo pretpostaviti da će Zlatna kolica za najbolji film pripasti ostvarenju “Prošli životi” kanadsko-korejske rediteljke Celine Song. Nije teško, zar ne…
Bonus video: Vudi Alen na festivalu u Veneciji
