Poljski premijer Mateuš Moravjecki optužio je danas na 81. godišnjicu izbijanja Drugog svetskog rata, u Vjelunju na jugu Poljske, prvom poljskom gradu koji je u zoru 1. septembra bombardovala Hitlerova Nemačka, tadašnje totalitarne režime Nemačke i Sovjetskog Saveza za izbijanje tog poslednjeg svetskog sukoba koji je počeo na današnji dan napadom Nemačke na Poljsku.

Izveštaj koji se trenutno prevodi biće objavljen kada se donese politička odluka o tom pitanju, rekao je Arkadiuš Mularčik, političar iz vladajuće stranke, za Poljsku novinsku agenciju PAP u utorak, na 81. godišnjicu nemačkog napada na Poljsku, čime je započeo Drugi svetski rat.

„Svesni smo da je objava izveštaja nužna i neizbežna, ali istovremeno to znači i odgovornost Nemačke da ispuni svoje istorijske i neplaćene dugove Poljskoj, kao i veliku međunarodnu težinu“, kazao je Mularčik, predsednik posebnog parlamentarnog odbora koji je napravio izveštaj.

Varšava je aktualizovala pitanje reparacija prošle godine, pre 80. godišnjice početka Drugog svetskog rata nemačkim napadom na Poljsku, ali od tada nije preduzela službene korake.

Berlin je više puta istakao da je pitanje ratnih reparacija pravno završeno, s čime se poljska vlada ne slaže.

Za sada nisu objavljeni detalji izveštaja, ali je Varšava ranije sugerisala da bi konačna procena nanesene štete mogla biti veća od 850 milijardi dolara, koliko je izračunato 1947.

Oko 6 miliona građana Poljske izgubilo je život u Drugom svetskom ratu, od kojih su polovina bili Jevreji.

Poljski predsednik upozorio na opasnosti imperijalizma

Poljski predsjednik Andžej Duda upozorio je na opasnosti imperijalizma u utorak, tokom komemoracije 81. godišnjice početka Drugog svetskog rata u Gdanjsku.

„Ovo mesto je simbol junaštva poljskih vojnika i upozorenje celom svetu protiv imperijalizma i brutalne politike koja je dovela do rata“, kazao je Duda na poluostrvu Vesterplateu, nekadašnjoj vojnoj bazi koju su nemačke snage napale 1. septembra 1939.

Ono što se dogodilo na Vesterplateu upozorenje je da tragedija svetskog rata ne sme biti ponovljena, kazao je.

„Ovi događaji doveli su do tragedija naroda, gubitka miliona ljudskih života koji su nestali u borbi ili su ubijeni. To je dovelo do Holokausta i svega mračnog što se dogodilo tokom Drugog svetskog rata“, rekao je Duda.

Premijer Mateuš Moravjecki obeležio je početak nemačkog napada na Poljsku u Vjelunju, gradu koji je Luftvafe bombardovao rano 1. septembra 1939.

Grad, tada udaljen samo 20 kilometara od nemačke granice, nije imao vojnu posadu, protivvazdušnu odbranu niti industriju.

Prva meta Luftvafea bila je gradska bolnica.

„To nije bio samo totalni rat, već totalitarni jer su ga pokrenula dva totalitarna režima. Totalitarna u svojim zamislima, uništavajuća, varvarska i u punom značenju te reči zločinačka, genocidna“, kazao je premijer Moravjecki na ceremoniji povodom 81. godišnjice bombardovanja Vjelunja i početka Drugog svetskog rata.

„Noć je najcrnja pred svitanje“

Kao i predsednik Poljske Andžej Duda u Gdanjsku, na poluostrvu Vesterplate gde su salve sa nemačkog vojnog broda Šlezvig-Holštajn na poljski garnizon na poluostrvu započele Drugi svetski rat, i premijer Moravjecki se pojavio u Vjelunju u zoru kada su avioni Luftvafe pre 81. godini bombardovali uspavani grad.

„Noć je najcrnja pred svitanje. Stojimo ovde pre svitanje, tako kao oni. Mislimo na one koji su tada ulazili u više nego petogodišnji rat. Kao oni iščekujemo zoru. Istoričari pitaju zašto Vjelunj? Zašto bespomoćni grad? Bombe su ubile preko 1.000 ljudi. Teško je naći odgovor na to pitanje. Tu se pokazala varvarska zamisao Nemaca – genocid i likvidacija“, kazao je premijer Moravjecki.

Nemački zvaničnici svakom prigodom naglašavaju moralnu odgovornost Nemačke za zločine i stradanja naroda u Drugom svetskom ratu, ali kada je reč o isplati reparacija Poljskoj pravno je zvanični Berlin to pitanje okončano, budući da je odricanje od ostatka reparacija iz 1950-ih zajedno sa Sovjetskim Savezom, potvrđeno i bilateralnim ugovorom o priznavanju granica Nemačke i Poljske na Odri a to odricanje nije osporavala nijedna demokratski izabrana poljska vlada od pada komunista 1989. godine sve do 2016. godine.