0
Jugoslav Vlahović, fotografije, "Bibliotheca mortalis - motiv knjige na grobljima Srbije i Evrope"; Narodna biblioteka Srbije.
Ilustrator i karikaturista, profesor grafike knjige i hroničar, Jugoslav Vlahović nas je ovog puta poprilično iznenadio odlukom da izloži fotografije. I to ne ma koje već one s motivom knjige na nadgrobnim spomenicima. Snimao ih je od 2013. do 2021. godine, podstaknut jednom otvorenom knjigom kraj koje je prolazio obilazeći porodičnu grobnicu na beogradskom Novom groblju.
Ideja u trenu rođena godinama je sabirana na putovanjima po Srbiji i Evropi. Rezultat je 170 fotografija spomeničkih knjiga u mermeru, kamenu, porcelanu, metalu, drvetu, pa čak i staklu, u obliku svitka, otvorene, zatvorene, s bistama, anđelčićima, epitafima, sličicama, reljefima, posutih mahovinom ili naprslih, sa simbolima profesije: notama, paletom, perom, šustiklom, uklesanim krstom, cvećem, stalkom za čitanje, digitalnim printom, čak i QR kodom – sve su ove knjige s zaštitnim znakom vječnaja pamjat/uspomena, kao što na jednoj i piše, „umro je a mrtav još nije“.
U knjigama su upisana imena svima znanih, rodonačelnika štampane knjige Johana Gutenberga na groblju u Majncu, Mocarta na Centralnom groblju u Beču, Džima Morisona na „Per Lašezu“ u Parizu, Pjera Križanića na Novom groblju u Beogradu (inače Vlahović je čak dva puta osvojio nagradu koja nosi ime ovog legendarnog karikaturiste, 1977. i 2017)…, ali i onih svima neznanim, jer se autor fotografija nije rukovodio zvučnošću imena već estetikom odnosno dokumentarnim zapisom artefakta.
Tema je šira od znatiželje autora i namere da se pred nečijim senima pokloni. Ona je večna koliko i sama knjiga, iskonska kolika je ljudska potreba da ovozemaljski život poveže s onozemaljskim i da širom otvorenih očiju (zapažajući detalje) prošeta po kulturi sećanja poput marljivog hrčka kome radoznalost mira ne da. Tome na korist, prisetih se stihova Jovana Jovanovića Zmaja u pesmi Svetli grobovi: „Groblje j’ zemlja kom se hodi; Groblje j’ voda kom se brodi; Groblje — vrti i gradine; Groblje — brda i doline, Svaka stopa: Grob do groba. Groblje j’ spomen doba sviju. Groblje — knjige što se štiju, Povesnica svih zemalja, Starostavnik cara, kralja. I čitulja viših slika Izbranika, mučenika, Od početka pamtiveka, Sve j’ to groblje — Al’ je i kolevka“.
I, čini mi se, dokučih, otkud to da naš autor prepoznatljivog sofisticiranog humora inspiraciju potraži među knjigama na groblju. Knjiga je način da se memoriše kultura, sabere mudrost sveta koja nam je više nego ikad potrebna da bismo znali ko smo i čiji smo. Pomoću sećanja individua gradi svoj identitet. Kultura pak arhivira prošlost, priprema je za tumačenje da bi postala baština.
Bonus video: Izložba Ervina Vurma u MSUB